ŞAHİ 209 elektromanyetik topu ne kadar yerli ve milli? (röportaj)

Anadolu Yönlendirilmiş Enerji Teknolojileri AŞ (YETEKNOLOJİ) Genel Müdürü Fazıl Hızal ile Şahi 209 Projesi’ni konuştuk.

Hızal, Şahi 209 projesinin yerlilik ve millilik oranı konusunda şunları söyledi:

“Kısaca YETeknoloji olarak adlandırdığımız şirketimiz Türkiye’deki yönlendirilmiş enerji sistemleri, silah sistemleri, platformları ve bunlarla ilgili güç kaynakları ve tasarım işleri gibi hizmetler vermekte.

Şu ana kadar da üretmiş olduğumuz 2 tane sistem var: Savunma Sanayii Başkanlığına satmış olduğumuz Blok-1 ŞAHİ 209 elektromanyetik top sistemi ve testlerine başlamış olduğumuz, geçen sene içinde üretimini tamamlayıp hayata geçirdiğimiz Blok-2 Şahi 209 elektromanyetik top sistemi.

Şahi 209, 2008’de bizim hayal edip başladığımız bir teknoloji

Şahi 209 Projesi, yani Türkiye’de bir elektromanyetik top yapma projesi 2008’de bizim hayal edip başladığımız, ürünlerini, prototiplerini gerçekleştirdiğimiz, birçok kurumda belli bir seviyeye getirdiğimiz ve en nihayetinde kendi bünyemizde hayata geçirip, sahada test edip gösterdiğimiz bir teknoloji. Dolayısıyla transfer edebileceğimiz, alabileceğimiz bir teknoloji değil.

Elektromanyetik topla ilgili yapılmış çalışmalar var, dünyada daha evvel başlamış projeler, literatürdeki kaynaklar var ama bunlar sadece fikir verebilir. Dolayısıyla böyle bir şeyi yapmak istediğinizde yeni baştan yapıyorsunuz. Bu, tekerleği yeniden icat etmek olmasa bile tekerleğin malzemesini, ham maddesini, tasarımını, testini, doğrulamasını, geliştirmesini sizin yapmanız gerekiyor. Bu yolu yeni teknolojilerde, kritik teknolojilerde kaçınılmaz olarak yürümeniz gerekiyor.

İHA’larda yaşadığımız örnek mesela. TAI’nin, Baykar’ın, Vestel’in geliştirdiği İHA’larda aynı yollar yürünmüştür; farklı farklı seviyelerde tabii. Mesela yüzde yüz milli değil, motorları yeni yerlileşiyor.  Ama motora kadar bütün o İHA sürecini Türkiye’deki savunma sanayii yürüdü ve bunu öğrendi. O yüzden de biz mesela bu konuda çok iddialıyız diyebiliyoruz.

Benzer şekilde elektromanyetik top sisteminde de biz çok iddialıyız diyebiliyoruz. Çünkü Amerika’nın, Çin’in, başka bu konuda çalışan ülkelerin bildiği ne varsa biz biliyoruz. Hatta bizim onların üzerine de katabileceğimiz biliyoruz. Çünkü teknoloji bize ait.

Şahi 209 projesi için yüzde yüz yerli diyemeyiz. Şu anda yüzde 95 yerlilil oranına sahip. Çünkü sistemin bazı elemanları, özellikle elektronik yarı iletken elemanları Türkiye’de üretilmediği için yurt dışından gelmekte. Ama bunlar bizim dizaynımız, bizim tasarımımızda kesinlikle engellenebilir,  ambargoya tabi olabilir ya da kritik olarak durdurulabilir, bizi sıkıntıya sokabilir şekilde değil.

Dolayısıyla biz bugün o yarı iletkeni Türkiye’de üretmiyoruz, dışarıdan alıyoruz ama alternatiflerimiz var veya o yarı iletkeni yakın zamanda Türkiye’de üretirsek artık dışarıdan da almayabiliriz, yüzde yüz diyebiliriz. Millilik anlamında konuşursak da yüzde yüz milli. Çünkü tasarımı bize ait, hakları bize ait, dolayısıyla geliştirilebilecek mühendislik bütün teknolojisi bize ait ve günün sonunda bu sistemle ilgili tüm kontrol, her şey bize ait. Sınırlanamaz bir şekilde devam ediyoruz