Yerli ve milli savunma sanayii / Mete Yarar (Röportaj)
18/09/2019 09:50
Güvenlik Politikaları Uzmanı Mete Yarar ile savunma sanayiinde sıkça gündeme gelen yerli ve milli konusunu konuştuk.
Yarar, yerli ve milli savunma sanayii hakkında şunları söyledi:
Belki en çok konuşulan ve tartışılan konulardan bir tanesi. Tam içerik anlamında bunu doğru tanımlamak gerekirse en basit anlamıyla nasıl söyleyebiliriz? Şunu söyleyebilirim: Yerli lisan ve üretim hakları sizde olmayan, daha doğrusu satış hakları sizde olmayan, lisans hakları sizde olmayan ama kendi ülkenizde üretilen şeylere biz yerli diyoruz. Buna en güzel örneklerden bir tanesi G3 piyade tüfeği. MKE, bir Alman firmasının lisansı altında Türkiye’de üretiyordu, bu yerli bir silahtı, ama milli bir silah değildi. Üzerinde değişiklikler yapmanız için bile lisans hakkı olan ülkeden izin almanız gerekiyordu.
Peki yerli ve milli dediğimiz silah sistemi ne? Yerli ve milli silah sistemi dediğimiz de işte en son hayata geçirilen -yine aynı örnek üzerinden gidersek- MPT 55 ve o seri silah sistemi. Bu hem yerli hem de milli bir silah sistemi. Üzerindeki her türlü değişikliği yapma, satış yapma ve üretim haklarının size ait olmasıyla ilgili.
Peki ikisi her zaman olmak zorunda mı? Yani bütün silah sistemleri yerli ve milli olmak zorunda mı? Hayır. Çünkü bazı silah sistemlerini maalesef lisans altında da üretmek zorundasınız. Teknoloji de onu gerektirmiyorsa bazı açıkları bu şekilde kapatabilirsiniz.
Tercihen yerli ve milli silah sistemleri tercih edilir ama bazı ara durumlar bunlar için geçerli olmayabilir. İşte bunlardan bir tanesi Türkiye’de yine TAI’de üretilen F-16’ları söyleyebiliriz. Şimdi yapacağımız Milli Muharip Uçak ise tamamen yerli ve milli bir uçak diyebileceğimiz bir uçak sisteminin kendi lisans ve satış haklarıyla ilgili olmak üzere.
Tabii yerli ve milli silah sanayiinin veya savunma sanayiinin oluşabilmesi için tedarikçilerin teşviki de çok önemli. Birincisi birçok dal Türkiye’de yeni öğreniliyor. Özellikle kullanıcıların, Türkiye’de savunma sanayii ürünlerini kullanan kimler? İçişleri Bakanlığı ile Savunma Bakanlığı. Kullanıcıların geri dönüşleri ve bu malı talep edişleri çok önemli.
Birçok malzemeyi biz geçmişte aldık ve malzemeleri kullanırken başka ülkelere o toleransları verdik. Açıkçası bugün belki Türkiye’deki en önemli değişim, savunma sanayiine geri dönüşlerle ürünleri beraber oluşturma şansı vermeye başladılar. İsterseniz milli tabanca isterseniz milli tüfek deyin, isterseniz daha ağır silahlardan bahsedelim, her birinde kullanıcı isteklerini bildiriyor, sanayiciyle beraber ortak çalışıyorlar ve ürünü hayata geçirmek için ortak bir çaba içindeler.
Bir kez daha söylüyorum: Kullanıcı istemediği müddetçe hiçbir ülkede yerli ve milli sanayi oluşamaz. Bugün yerli ve milli sanayiden bahsedebiliyorsak politika belirleyici olan siyasetçilerin, bürokratların, kullanıcı olan kişilerin ve buna gönül vermiş kişilerin bir ekip çalışmasından kaynaklanıyor. Bu ekip olmadan hiçbir ülkede yerli ve milli sanayi sistemi oluşamaz.
