“Yerli Malı Belgesi” oyunu

Türkiye’de herhangi bir uluslararası yatırımcı ürettiği ürünün yüzde 51 girdisini yerli olarak belgelerse, geriye kalan bölümünü yurt dışından getirip rahatlıkla “Yerli Malı Belgesi” alabiliyor. Sonra da ihalelerdeki yerlilik kriterini karşılayıp, Türkiye’de teknoloji geliştirmeye çalışan, iç piyasada ve yurt dışında pazar bulma gayretinde olan şirketlerimizin önünü kesebiliyor.

Tebliğin ilgili maddesi şöyle: “Tamamen Türkiye’de üretilen veya elde edilen ürünler ile üretim sürecinin önemli aşamalarının ve ekonomik yönden gerekli görülen en son esaslı işçilik ve eylemin Türkiye’de yapılmış olması. Ürünün yerli katkı oranının en az %51 olması.”

Sektör ayrımı yok. Teknoloji kazanım odaklı bir yaklaşım olmadığı gibi Türkiye’nin belli alanlarda kabiliyetlerini koruyacak hususlar da dikkate alınmamış. Mesela bazı ürünlerin kritik yüzde 10 bölümünü yapabilmek veya yabancı şirketlere ülkemizde yaptırabilmek marifet. Ama kimin umurunda!

Ayrıca farz edelim yabancı bir şirket yüzde 51 girdiyi Türkiye’de temin etmekte zorlanıyor veya nazlanıyor. Bu defa bir başka Türk şirketi kanalıyla ihtiyaçlarını ithal ettirip, sonra o ara malı Türkiye’de satın alıp, yerli fatura keserek yerlileştirebilir. Fatura oyunlarıyla da bir yabancı menşeili ürüne Türkiye’de küçük dokunuşlarla rahatlıkla “Yerli Malı Belgesi” alınabiliyor.

Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’nca hazırlanan Yerli Malı Tebliği 13 Eylül 2014 tarihli ve 29118 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girdiğinde neden bu detaylara dikkat edilmemiş, sonradan niçin düzeltilme ihtiyacı duyulmamış anlam vermek zor. Daha sonra bilişim teknolojisi ve yazılım üreten işletmeler de sanayi işletmesi, sanayi işleri ve sanayici tanımı kapsamına alınarak, bu alanda faaliyet gösterenlere de “Yerli Malı Belgesi” verilmesinin kapısı aralanmış. Yabancıya buradan bir destek atılmış!

Bu tarz düzenlemelerle ve kontrol mekanizmasının da zayıflığı sebebiyle yabancı şirketlere kapılar tamamen açılmış oluyor. Elbette yabancı sermaye ve yatırımcıyı çekebilmek, ülkemizde tutabilmek için güven veren düzenlemelerin olması gerekir. Ama doğru yöntem bu mu olmalı?

Alenen yabancı şirketleri kayırmak için çıkarılmış bir tebliğ neden değiştirilmez. Toptancı bir anlayışla her sektöre aynı kriterlerle “Yerli Malı Belgesi” verilmesi mantıklı mı? Bunu ilgililer nasıl izah ediyor? Açıkçası böyle bir tebliğ orda öylece durdukça bakanlar çıkıp yerli ve milli hamaseti kesinlikle yapmamalı.

“Yerli Malı Belgesi” nasıl düzenleniyor? Bu husus da ayrı bir konu. Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB) altındaki ticaret ve sanayi odaları bu belgeyi veriyor. Bazı kriterler tamamlanıp, başvurup, alınıyor. Türkiye’nin en büyük sorunlu yapılarından birisi yıllardır aynı tüccarların elinde olan bu odalar değil mi? Böyle bir belgeyi düzenleme yetkisi de buraya verilmiş. İyi mi?

Dış ticaret açığı veren, ithalatın ihracattan daha çok rekor kırdığı bir ülkede yaşıyoruz. İthalatı yapanlar da bu odaların üyeleri. Bunların eline tartışmalı bir tebliğ ile böyle bir yetki verirsen ülke elbette ileri gidemez. “Sonra da ülkemiz neden yıllardır yerinde sayıyor, gelişemiyor, yerli ve fikri mülkiyet hakları bize ait olan milli teknolojiye kavuşamıyor?” diye üzülüyoruz.

Kaynak: HaberTürk