Türkiye'nin ilk turbodizel havacılık motoru için teslim töreni
15/01/2020 21:55
TEI tarafından üretilen yerli ve milli ilk turbodizel havacılık motoru TEI-PD170’in 13 adetlik ilk partisi, bugün TEI'nin Eskişehir'deki yerleşkesinde düzenlenen törenle TUSAŞ’a teslim edildi.
T.C. Cumhurbaşkanlığı Savunma Sanayii Başkanı Prof. Dr. İsmail Demir, Eskişehir Valisi Özdemir Çakacak, SSB yöneticileri savunma sanayii firma yöneticileri, TEI çalışanları ve basın mensuplarının katıldığı teslim tönreninde, yapılan konuşmalarından ardından motorların teslimi gerçekleşti.
TEI, konuyla alakalı şu yazılı açıklamayı yayınladı:
TEI-PD170 Operatif İHA Motor Geliştirilmesi Projesi (SSB-TEI)
İmza Tarihi: 27 Aralık 2012
İlk Çalıştırma: 31 Ocak 2017
İlk Prototip Teslimi 14 Kasım 2017
ANKA platformu ile İlk Uçuş: 27 Aralık 2018
TEI PD170 Motor Tedarik Alt Sözleşmesi (TAI-TEI)
İmza Tarihi: 23 Kasım 2019
Teslim Edilecek Motor Sayısı: 40 adet(İlk Sipariş)
Motor Sipariş Emirlerinin Alınması: 26 Aralık 2019
Seri İmalat İlk Parti Teslim Töreni: 15 Ocak 2020
Türkiye’nin ilk yerli ve milli havacılık motorunu geliştirmek üzere TEI, Savunma Sanayii Başkanlığının desteklemiş olduğu PD170 Operatif İHA Motor Geliştirme Projesi’ne 2013 yılında başlamıştır. Projenin çıktısı olan PD170 isimli 170 beygir pistonlu turbodizel havacılık motorunun, başta ANKA platformu olmak üzere MALE (Medium Altitude Long Endurance) sınıfı insansız hava araçlarının güç ihtiyacını karşılaması hedeflenmiştir.
Yoğun tasarım, imalat ve montaj faaliyetleri neticesinde, 30 Ocak 2017 tarihinde TEI-PD170 turbodizel havacılık motoru ilk kez çalıştırılmış olup, 27 Aralık 2018 tarihinde ise ANKA platformu ile ilk uçuşunu başarı ile gerçekleştirilmiştir. Güç ve yakıt tüketimi hedefleri de kısa sürede yakalanarak motorda 6000 saati aşan kalibrasyon ve olgunlaştırma testleri tamamlanmış, resmi kalifikasyon testleri kapsamında aşağıdaki EASA CS-E testlerini başarıyla tamamlamıştır.
- CS-E 180 Propeller Functioning Tests
- CS-E 340 Vibration Tests
- CS-E 390 Acceleration Tests
- CS-E 400 Over-Speed Tests
- CS-E 430 Water Spray Tests
- CS-E 440 Endurance Test
Proje kapsamında ülkemizin havacılık alanındaki KOBİ ve yan sanayi ile %90’ı aşan oranda işbirlikleri yapılmıştır.
Tasarımı ve üretimi milli imkanlarla tamamlanan ve telif hakları SSB’ye ait olan TEI-PD170 turbodizel havacılık motoru, alt sistem, malzeme ve işçilik maliyetleri baz alındığında %90’a yakın yerlilik oranına ulaşmış olup, 2020 yılı sonuna kadar raf ürünleri hariç kalan sistemlerin yerlileştirme çalışmalarının tamamlanması hedeflenmektedir.
Proje çalışmaları tamamlanırken seri üretimi için TUSAŞ-Türk Havacılık ve Uzay Sanayii A.Ş. (TAI) ile 23 Kasım 2019 tarihinde “TEI PD170 Motor Tedarik Alt Sözleşmesi” imzalanmıştır. Bu ilk seri imalat sözleşmesi kapsamında 40 adet motor (Operatif İHA Motoru Geliştirilmesi Sözleşmesi teknik isterlerini karşılayan TEI PD170 Motoru), Elektriksel Güç Üretim Sistemi Kiti ve Pervane Aksesuarları Montaj Kiti ile birlikte sevk edilecektir. 3600 saatlik motor ömrü boyunca tüm periyodik ara bakımlar (alternatör ve dişli kutusu bakımları) ve tüm depo seviyesi planlı bakımlar sözleşme ELD (Entegre Lojistik Destek) yönetimi kapsamında TEI sorumluluğundadır.
Sözleşme kapsamında seri imalatı yapılan motorlardan ilki ön çalışmalar için, 27 Aralık 2019 tarihinde TUSAŞ’a sevk edilmiş, takip eden motorların ön kabul işlemleri TUSAŞ katılımı ile TEI’de tamamlanarak teslimatlarına devam edilecektir. Yine sözleşme kapsamında, TUSAŞ’ın ihtiyaç duyabileceği motor destek ekipmanları (askı, takoz vb.) ve yer destek ekipmanları için “Motor Destek Kiti” ve “Yer Destek Kitlerinin” TEI tarafından tedariği de yer almaktadır.
Bu motorlarımız Baykar tarafından yerli ve milli olarak geliştirilen Bayraktar AKINCI TİHA’ya (Taarruzi İnsansız Hava Aracı) da güç verecek.
TEI olarak 35. Yılımızı kutladığımız şu anda, havacılık motorlarında ülkemizin lider şirketi olarak TEI-PD170 Operatif İHA Motor Geliştirme Projesi başta olmak üzere, tüm özgün motor geliştirme projelerinde çok önemli aşamalar ve önemli mesafeler kat ederek birçok farklı başarıya imza atmanın haklı gururunu yaşıyoruz. Türk savunma ve havacılık sanayisinin lider firmaları arasında yer alan TEI’nin üstlenmiş olduğu misyonun bilinciyle, geçen her yıl, daha büyük başarılara imza atacağımıza ve hedeflerimize emin adımlarla ilerleyeceğimize yürekten inanıyoruz.
