"Türkiye SİHA'larda Çin'e rakip olmaya başladı"

Türk İHA’larının ihracatı artıyor. Türk İHA’ları Kafkasya, Orta Doğu ve Kuzey Afrika'da askeri güç dengesini sarsarken Çin'in İHA sektörüne rakip oluyor.

Eylül ayının sonundan bu yana, Türkiye ve Azerbaycan medyasında Dağlık Karabağ bölgesinde bulunan Ermeni güçlerine saldıran SİHA’ların gösterildiği videolar yoğun bir şekilde kullanılıyor. Dağlık Karabağ bölgesi, Azerbaycan'a ait ancak ayrılıkçı etnik Ermeniler tarafından yönetilen bir yerleşim bölgesi.

Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev Pazartesi günü Türk devlet televizyonu TRT'ye verdiği demeçte "Bu [İHA] yeteneklerini elde etmemiş olsaydık, Azerbaycan'ın tanklar ve topçular da dahil olmak üzere 30 yıllık askeri birikimi yok etmesi çok daha zor olurdu." dedi.
Buna rağmen bazı ülkeler endişeli. Kanada Dışişleri Bakanı Francois-Philippe Champagne, "Dağlık Karabağ'daki askeri ihtilafta Kanada teknolojisinin kullanıldığına ilişkin iddiaları" değerlendirirken Türkiye'ye İHA ile ilgili bileşenlerin ihracat izinlerinin askıya alındığını duyurdu.

Bu, Türk savunma şirketlerinin önemli İHA üreticileri ve ihracatçıları haline gelmesinin sadece bir örneğidir. Türkiye şimdi Çin, İsrail ve ABD gibi kadim İHA üreticilerine meydan okuyor.

Türk savunma şirketi Baykar Savunma, 2018 yılında TB-2 İHA’larının Katar ve Ukrayna'ya ihracatını resmen açıkladı. Ancak birçok savunma ve güvenlik analistine göre, bu İHA’lar şu anda Libya ve Azerbaycan'da da faaliyet gösteriyor. Selçuk Bayraktar eylül ayında yerel basına yaptığı açıklamada şirketin dört ülkeye İHA ihraç ettiğini söyledi ama konuyla ilgili ayrıntılı bilgi vermedi.

Türk Havacılık ve Uzay Sanayii'nin de bir müşterisinin olduğu bildirildi. Defense News, mart ayında, TUSAŞ'ın Tunus hükümetinden 240 milyon dolar değerinde teknoloji transferi de dahil olmak üzere altı ANKA-S ve üç yer kontrol istasyonu siparişini elde ettiğini bildirdi. TUSAŞ yetkilileri konuyla ilgili yorum yapmaktan kaçındı.

T.C Savunma Sanayii Başkanı İsmail Demir, Nikkei Asia'ya şunları söyledi: "Özellikle teknoloji transferi konusunda Türkiye'den daha cömert başka bir ülke bilmiyorum." Ayrıca Türk İHA üreticilerinin en az yedi ülke ile İHA ihracatı hakkında görüştüğünü söyledi.

Türk şirketleri Asya'yı potansiyel bir pazar olarak görüyor.

Türk Havacılık ve Uzay Sanayii Genel Müdürü Temel Kotil, Nikkei'ye şunları söyledi: "Asya'da özellikle Pakistan, Endonezya, Malezya, Tayland ve Filipinler'i stratejik pazarlar olarak görüyoruz."

Savunma analisti Arda Mevlutoğlu'na göre: "Pek çok Asya ülkesinin geniş kara ve deniz alanlarını kapsayan keşif, gözetleme ve istihbarat bilgi toplama ihtiyaçları bulunuyor. Türkiye'nin Pakistan, Endonezya ve Malezya gibi [Müslüman] ülkelerle güçlü kültürel, siyasi ve askeri bağlantıları var.”

Geçen yaz, Malezya'nın o zamanki Başbakanı Mahathir Mohamad Türkiye'yi ziyaret etti ve hem Baykar Savunma hem de TUSAŞ tesislerini inceledi. Türk Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ziyaret sırasında Mahathir’e eşlik etti.

Türkiye daha önce ayrılıkçı silahlı gruba karşı mücadelesinde İsrail İHA’larına güvenmişti. Ancak 2010'ların ortalarından itibaren, ABD'nin Türkiye'ye SİHA satmayı reddetmesinin ardından kendi üretimini yapmaya başladı.

Yeni İHA’ları, Türkiye, Suriye ve Irak'ta ve hem de Doğu Akdeniz ile ilgili keşif görevlerinde sahada test edildi.

Türkiye'nin İHA’ları, silahlı kuvvetlerinin İHA saldırılarının videolarını paylaşmaya başlamasıyla tanınmaya başladı. Baykar'ın TB-2 dronlarının bu yıl Suriye ve Libya'daki birçok Rus yapımı Pantsir füze savunma sistemini yok ettiği görüntüleri dünya çapında görünürlüğünü artırdı.

İngiltere Savunma Bakanı Ben Wallace Temmuz ayında bir konferansta Suriye ve Libya'daki Türk dronlarının "oyunun kurallarını değiştirdiğini" söyledi.

Mevlutoğlu'na göre, "Gerçek savaş alanlarında İHA’ları test edebilmek, platformları geliştirme ve yükseltme şansı veriyor. Ve bu müşteriler için daha çekici." Batılı ülkeler ve İsrail'in İHA satışlarına katı koşullar uyguladıkları için birçok Orta Doğu ve Kuzey Afrika ülkesinin Çin'den alım yapmaya tercih ediyor. Mevlütoğlu değerlendirmelerine "Türkiye'nin ana rakibi Çin'dir." sözlerini ekledi.

Sırbistan Cumhurbaşkanı Aleksandar Vucic, gazetecilere verdiği demeçte, ülkesinin Çin CH-92A SİHA’larının Temmuz ayında Sırbistan'a gelmesinin ardından Türkiye'den TB-2 satın almak için görüşmeler yaptığını söyledi. Bu bir Avrupa ülkesi için ilk.

Bir Birleşmiş Milletler raporuna göre, Libya iç savaşında, Trablus merkezli hükümeti Türk TB-2 İHA’ları tarafından desteklendi ve aynı zamanda Doğu Libya güçleri tarafından da Çin'in Chengdu Uçak Endüstri Grubu üretimi İHA’ları Birleşik Arap Emirlikleri'nden alındı.

Türkiye Ekonomi ve Dış Politika Araştırmaları Merkezi Güvenlik ve Savunma Programı Direktörü Can Kasapoğlu, "Türk yapımı İHA’lar Çin İHA’larından daha pahalıdır ancak İsrail ve Amerikan İHA'larından daha ucuz. Fakat Çinli üreticiler, Türk şirketleri gibi satış hizmeti sağlamıyor, bu nedenle ürünlerini iyileştirmek için geri bildirimleri kaçırıyorlar." dedi.

Ama Kasapoğlu'na göre, ABD'nin temmuz ayında bazı askeri insansız hava araçlarına yönelik ihracat kısıtlamalarını hafifletmeye karar vermesinin ardından Türkiye'nin İHA endüstrisi yeni zorluklarla karşılaşabilir.

Dahası, Ankara, bileşenlere ihracat kısıtlamaları uygulayabilen, ana teknoloji tedarikçileri Batı devletleriyle anlaşmazlık içinde buluyor. Türkiye'nin yeni iddialı dış politikası ihracatı engelleyebilir. Bu tür riskler Türkiye'yi tedarik zincirini yerelleştirmeyi veya çeşitlendirmeyi düşünmeye zorluyor.

TUSAŞ Genel Müdürü Temel Kotil iyimser bir şekilde Nikkei'ye "Çin ile rekabetimiz de dahil olmak üzere tüm projelerimize güveniyoruz." açıklamasını yaptı.