Fahrettin Öztürk MAKS 2019 izlenimlerini anlattı

Rusya'da düzenlenen uluslararası havacılık ve uzay fuarı MAKS 2019'a katılan, TUSAŞ AR-GE ve Prototip Operasyonları Başkanı Prof. Dr. Fahrettin Öztürk, fuar hakkındaki görüşlerini Savunma Sanayii Dergilik'e anlattı.

Öztürk, dünyanın en büyük 5 havacılık gösterisinden biri olan, 2 yılda bir düzenlenen ve 1 Eylül'de sona erecek MAKS 2019 hakkında şunları söyledi:

Fuar Zhukovsky havaalanına yakın bir yerde icra edilmekte. Görüntü olarak Paris ve Londra’yla karşılaştırıldığı zaman onlara yakın büyüklükte bir fuar olduğunu düşünüyorum. Fakat burada en çok dikkatimi çeken husus, birçok uçağın ve helikopterin, özellikle helikopterlerin sergilenmesiydi. Oldukça farklı tipte, farklı görev için, farklı ağırlıkta helikopterler görmüş olduk. Tabii bunlar şunu gösteriyor: Rusya’nın çok ciddi bir uçak ve helikopter birikimi var.

Fuarda iki nokta benim çok fazla dikkatimi çekti.  Bunlardan en önemlilerden bir tanesi MC21 uçağının tanıtılmasıydı. Ben de içerisine girdim, uçağın kokpitini uzaktan inceledim ve diğer business class koltuklara oturdum ve arkadaki ekonomik class’lara da baktım. Oldukça modern, içi ferah, güzel bir uçak izlenimi verdi bana. Oldukça fazla ilgi vardı. Gruplar halinde ziyaret edilmekteydi. Bir test uçağını gezdirmediler ama diğer uçağın içini gezme fırsatı buldum. Uçağın gelecekte önemli bir yerinin olacağını düşünüyorum.

Diğer bir önemli husus da  Su-57 uçağının gösteri uçuşları ve platformunun sergilenmesiydi. Ben bu uçakla ilgili çok şey okumuştum. Fakat ilk defa olarak bu uçağı yakından görme fırsatım oldu, izleme fırsatım oldu. Şu anda limitli uçurulmasına rağmen oldukça güzel hareketler yaptığı izlenimini verdi ve birçok kişi tarafından ilgiyle izlendi. Herhalde fuarın açılışının ilk günü de uçak cumhurbaşkanımıza gösterilmiş, Putin'le birlikte bu uçağı ziyaret etmişler. Bu anlamda bu uçak da önemli bir 5. nesil uçağı. Biz de bunu gördüğümüz için aslında birçok merak ettiğimiz konuyu en azından yakinen görmüş olduk.

Çevreyle ilgili de bir yorum yapacak olursam: Ben Moskova’ya ilk defa geliyorum ve bu Zhukovsky şehrine de ilk defa geliyorum; bu fuarın yapıldığı bölge, ünlü bir aerodinamikçi bilim adamının bulunduğu şehir. Ve bana şehri tanıtırlarken gördüğüm nokta şuydu: Zhukovsky’de oldukça fazla enstitüler vardı, aerodinamik enstitüsü vardı, kontrolle ilgili çalışmalar vardı, birçok üniversite, enstitü, bir ekosistem oluşturulmuştu. Bölgenin havacılığın en önemli merkezlerinden biri olduğu söylendi ve uzun bir take off pisti vardı 7 kilometrelik havaalanında; belki 7 km’den biraz daha fazla. Ortam yeşil, temiz ve nezihti.

En önemli dikkatimi çeken şey,  hem fuar alanının hem şehrin hem caddelerin oldukça temiz olmasıydı. Fuar alanını gezdiğimiz zaman Rusya’nın havacılıkta oldukça iyi bir konumda olduğunu gözlemlemiş olduk. Özellikle helikopter konusunda, uçak motorları konusunda, savaş uçakları konusunda, belki sivil uçaklar konusunda istenilen noktada değil ama gerçekten de bir birikim var. Burada en önemli sıkıntılardan bir tanesi dil problemiydi. İnsanlarla anlaşmakta oldukça zorluk çektik. Hiçbir yerde İngilizce yazmıyor. Bu anlamda sıkıntılar yaşadık. Aldığımız dokümanların birçoğu Rusçaydı. Bu anlamda bazı sıkıntılar oldu. Diğer Avrupa şehirlerinde yapılan, Paris’te, Londra’da, Berlin’de yapılan fuarlara göre tabii Türkiye’den katılım oldukça azdı. Biz şirket olarak herhangi bir stantla katılmadık, sadece gözlemci olarak etrafı görmek için geldik. Etraf incelendiği zaman bu bölgede etkin olabilmek için iyi bir Rusça bilinmesi gerektiği kanaati oluştu bizde. Çünkü gerçekten de komünikasyon anlamında çok ciddi sıkıntılarla karşılaştık. Yani bu anlamda eğer Rusya’yla çok iyi işbirliği yapılacaksa Rusçanın çok iyi öğrenilmesi gerekiyor.

Fuara katılım anlamında değerlendirildiğinde yoğun bir ilginin olduğunu gözlemledim. Daha çok bölge insanları ama Avrupa’nın farklı ülkelerinden de gelen insanlar vardı. Şirket olarak Airbus’ın A350 uçağını gördüm. Boeing’in bir standı vardı. Orada 2 tane maket şeklinde 787 ve 777 sergileniyordu. Ama bunun dışında çoğunluğu Rus firmalarıydı ve aşağı yukarı bir müze mahiyetinde birçok eski uçak getirilmiş, sergilenmişti. 1900’lü yılların başına ait uçaklar da vardı. Bu anlamda da bir zenginlikti. Yani bir kültürel anlamda da -havacılık kültürü- havacılığın gelişimini de ifade eden bir organizasyon olduğunu düşünüyorum ve bu anlamda ileriki yıllarda katılınması gerektiğini, yakinen takip edilmesi gerektiğini, iş birliği yolları aranması gerektiği kanaatindeyim.