Barbaros sınıfı fırkateynlerin yarı ömür modernizasyonu

Barbaros sınıfı fırkateynler, Alman Blohm+Voss Tersanesinin tasarladığı ve dünyada birçok ülke bahriyesi tarafından kullanılan MEKO (Mehrzweck-fregatten Konzept) sınıfı savaş gemilerindendir.

MEKO 100, 200 ve 300 olarak farklı boy ve deplasmanlarda tasarlanan gemiler; Türkiye, Nijerya, Arjantin, Portekiz, Yunanistan, Almanya, Avustralya, Yeni Zelanda, Güney Afrika, Cezayir, Malezya ve Polonya gibi birçok ülke tarafından aktif olarak kullanılmaktadır.

Ülkemizde 1987-1989 yılları arasında Track-I versiyonu olarak envanterimize giren Yavuz sınıfı fırkateynler, TCG YAVUZ (F-240), TCG TURGUTREİS (F-241), TCG FATİH (F-242) ve TCG YILDIRIM (F243) aktif olarak kullanılmaya devam ederken, 1997-2000 yılları arasında dört adet daha MEKO sınıfı fırkateyn Deniz Kuvvetleri Komutanlığı envanterine katılmıştır. Track-II versiyonu olarak envantere giren dört adet firkateynimize, sınıfının ilk gemisi olan TCG Barbaros’tan esinlenerek Barbaros sınıfı fırkateyn denilmektedir. Envantere alınma sırasına göre TCG BARBAROS (F-244), TCG ORUÇREİS (F-245), TCG SALİHREİS (F-246) ve TCG KEMALREİS (F-247) donanmamızın en kıymetli fırkateynleri olarak görev yapmaya devam etmektedir.

Kullanım sürelerinden dolayı tüm dünyada yarı ömür modernizasyonları gündeme gelen MEKO sınıfı firkateynlerden, Anzak sınıfından sekiz fırkateynin, Avustralya ve Yeni Zelanda bahriyelerinin ortak çalışması ile 2016 yılında başlayan modernizasyon çalışmaları devam etmektedir. Modernizasyon kapsamında; Sonar Sistemi, Torpido Karıştırma ve Aldatma Sistemi, Savaş Yönetim Sistemi ve Faz Dizili Radar Sistemi gibi sistemler yer almaktadır.

Ülkemizde ise 2015 yılında başlayan Yavuz MEHS projesi kapsamında Yavuz sınıfı fırkateynlerimize Milli Elektronik Harp Sistemi entegrasyonu yapılmıştır. Entegrasyon çalışması, 2019 yılında başarıyla tamamlanmıştır.

Değişen savaş taktikleri ve teknoloji dönüşümü ile bahriyemizin en donanımlı savaş gemileri olan Barbaros sınıfı fırkateynler için modernizasyon faaliyeti, üç boyutlu arama radarlarının modernizasyonu ve ESSM (Evolved Sea Sparrow Missile) entegrasyonu ile 2017 yılında tamamlanmıştır. ASELSAN Smart-S Radarı, Barbaros sınıfı fırkateynlere ve Gabya sınıfı fırkateynlere takılırken, yine aynı gemiler için ASELSAN ANS-510D Cayro Sistemi Entegrasyon Projesi ve ASELSAN-KULAÇ İskandil Entegrasyonu Projesiyle modernizasyon faaliyetlerine devam edilmiştir. Barbaros Savaş Yönetim Sistemi (B-SYS) Projesi kapsamında; HAVELSAN tarafından sağlanan ADVENT Savaş Yönetim Sistemi ve ASELSAN tarafından sağlanan 5-54 Top Atış Kontrol Sistemi ve KIRLANGIÇ Elektro-Optik Kamera Sistemi kullanılmasına karar verilmiştir.

Söz konusu modernizasyon faaliyetlerine ilave olarak Barbaroslar için daha geniş kapsamlı bir modernizasyon ihtiyacı gündeme gelmiştir. 2017 yılında alınan Savunma Sanayii İcra Komitesi (SSİK) kararıyla Barbaros sınıfı fırkateynlerin yerli ve milli modern silah ve sensörlerle donatılması talebi onaylanmış ve böylelikle BARBAROS Sınıfı Fırkateyn Yarı Ömür Modernizasyonu Projesi başlamıştır. 3 Nisan 2018’de SSB ile ASELSANHAVELSAN İş Ortaklığı arasında Cumhuriyet tarihimizin en kapsamlı fırkateyn modernizasyon projesi olan B-YÖM proje sözleşmesi imzalanmıştır. Proje kapsamında, ASELSAN, savaş sistemleri ve savaş gemisi modernizasyon faaliyetlerinin ana entegratörü olarak görev almaktadır.

ASELSAN tarafından; Karinaya Monteli Sonar Sistemi, Harp Gemisi Otomatik Tanıma Sistemi, 25mm Stabilize Top Sistemi (gemi başına iki adet), Güç Dağıtım Sistemi, Isıtma Havalandırma Sistemi, Torpido Karıştırma Aldatma Sistemi, Dalgıç Tespit Sonarı, Dahili Muhabere Sistemi, Harici Muhabere Sistemi, Kızılötesi Arama ve Takip Sistemi, Geliştirilmiş Lazer İkaz Sistemi, Hava Savunma Arama Radarı, Atış Kontrol Radarı (gemi başına iki adet), Merkezi Yönetim Sistemi, Chaff Decoy/Kızıl Ötesi Atım Sistemi, Elektronik Destek Sistemi ve Elektronik Taarruz Sistemi teslim edilmektedir.

Modernizasyon projeleri, yeni gemi inşa projelerinden daha karmaşık ve yönetimi oldukça zor projelerdir. Gemide aktif olarak kullanılan sistemlerin performansını etkilemeden bu denli geniş kapsamlı savaş sistemini modernize etmek oldukça zorlu bir faaliyettir. ASELSAN elektronik sistemlerdeki yerli ve milli gücünü gemi inşa faaliyetlerinde de göstererek 2020 yılında, teslim edeceği sistemlerle birlikte, modern yapıda olacak şekilde gemi tasarım faaliyetlerini de tamamlamıştır. Güverte üstü tasarımı kadar güverte altında da onlarca farklı mahalde yerleşim ve tasarım faaliyetleri gerçekleştirilmiştir.

Gölcük Tersanesi Komutanlığı tarafından gemide imalat ve montaj faaliyetlerinin yapılabilmesi için gerekli olan güverte üstü ve güverte altı yerleşim tasarımı, stabilite ve denizcilik analizleri, elektromanyetik girişim ve uyumluluk analizleri, savaş sistemleri programı ve sistem mühendisliği çözümü gibi mühendislik faaliyetleri ASELSAN tarafından gerçekleştirilmektedir.

BARBAROS sınıfı fırkateynlerin yerli ve milli sistemlerle donatılması ihtiyaçları B-YÖM Projesi yürütülürken de devam etmiştir. Muhtelif SSİK kararları kapsamında geliştirilen ve BARBAROS Sınıfı platformlara entegrasyonu kararı çıkan ASELSAN sorumluluğundaki IFF Mod 5 modernizasyonu, TUMSİS X-Bant Uydu Muhabere sistemi, Gökdeniz Yakın Hava Savunma Sistemi ve ROKETSAN’ın sağlayacağı Atmaca güdümlü mermi sistemleri de B-YÖM Projesi kapsamında oluşturulan öngörülü genel yerleşim modeli ile kolaylıkla entegre edilebilir duruma gelmiştir.

TCG ORUÇREİS'in kullanacağı silah ve sensörlerin üretimlerinin tamamı 2021 yılında başarıyla tamamlanmıştır. Tasarımı ASELSAN tarafından yapılan baş direk, vasat direk ve diğer ana platform yapıları da Gölcük Tersanesi Komutanlığı tarafından üretime alınmıştır.

TCG ORUÇREİS’in Gölcük Tersanesine girmesiyle gemi modernizasyon faaliyeti Ocak 2022’de başlamıştır. Modernizasyon sonrasında eskisinden çok daha yetenekli hale gelecek Barbaros sınıfı fırkateynlerden ilki olan TCG ORUÇREİS; imalat, montaj ve kabul faaliyetlerinin tamamlanmasıyla, başta Mavi Vatan olmak üzere dünya denizlerinde şanlı bayrağımızı yeniden gururla dalgalandırmaya başlayacaktır.

BARBAROS sınıfı fırkateynlerden ikinci geminin kullanacağı silah ve sensörlerin üretimleri ve fabrika kabul testleri 2022 yılında ASELSAN ve HAVELSAN tarafından başarıyla tamamlanmıştır.

Proje faaliyetleri kapsamında yapılan çalışmalarla ülkemizde tarih yazan Barbaros Sınıfı Fırkateyn Yarı Ömür Modernizasyonu projesi, tüm MEKO kullanıcısı dünya bahriyeleri tarafından da yakından takip edilmektedir. İhracat potansiyeli oldukça güçlü olan projede, ASELSAN birçok ülke ile temaslar yürütmektedir.

Bu projenin gerçekleşmesi için Savunma Sanayii Başkanlığı, Deniz Kuvvetleri Komutanlığı, Gölcük Tersanesi Komutanlığı, Donanma Komutanlığı, başta ASELSAN olmak üzere HAVELSAN ve ROKETSAN ile çok sayıda altyüklenici firma, büyük bir özveriyle çalışmalarına devam etmektedir.

Kaynak: ASELSAN Dergisi (Temmuz 2023)