Makina ve Kimya Endüstrisi Kurumu neden anonim şirket oluyor?

Makina ve Kimya Endüstrisi Kurumu (MKEK), Twitter hesabından 'MKE AŞ' kanun taslağına ilişkin merak edilen soruları ve cevaplarını yayınladı:

Neden Bu Yasal Düzenlemeye İhtiyaç Duyuldu?

 Türk savunma sanayiinin temelini oluşturan Makina ve Kimya Endüstrisi Kurumu, Tophane-i Amire, İmalat-ı Harbiye Müdüriyeti Umumiyesi, Askeri Fabrikalar Umum Müdürlüğü, MKE Kurumu Genel Müdürlüğü gibi değişik isim ve statüler altında 15. yüzyıldan bu yana hizmet vermektedir.

Geçmişten günümüze mühimmat, silah, roket, patlayıcı ve diğer savunma ürünleri konusunda Türk Silahlı Kuvvetleri ve güvenlik güçlerinin en önemli tedarikçisi konumunda olan Makina ve Kimya Endüstrisi Kurumuna yerli ve milli savunma sanayiinin geliştirilmesi hususunda büyük görevler düşmektedir.

Mevcut durumda; faaliyetlerin icrasında tabi olunan kamu mevzuatı kısıtları ile nitelikli insan kaynağı istihdamında yaşanan zorluklar, Kurumun ileriye yönelik atılımlarının önündeki en önemli engeldir.

Yapısal sıkıntılara rağmen Kurum son yıllarda çok ciddi ataklar yapmış, Türkiye için son derece kritik projeleri hayata geçirmeye başlamıştır. 2020 yılında 24 adet ARGE projesini tamamlamış, 2021 yılında ARGE bütçesini 244 milyon TL’ye, yatırım bütçesini de 393 milyon TL’ye çıkarmıştır. Bununla birlikte Kurumun dünya çapında rakipleri ile daha iyi rekabet edebilmesinin yolu, esnek ve dinamik hareket yeteneğine sahip olmaktır.

Bu nedenle ülke güvenliği ve savunma sanayiinin gelişimini doğrudan ilgilendiren bu zorlukların aşılabilmesi adına Makina ve Kimya Endüstrisi Kurumunun imkân ve kabiliyetlerinin daha fazla güçlendirilerek, özel sektör dinamizmi ile hareket edebilecek, stratejik ve nitelikli personeli ile sektöründe gelişen teknolojileri izleyip modern mühimmat, silah ve sistemleri geliştirebilecek ve üretebilecek, yurt dışında rekabet yetkinliğini haiz, ekonomik ve yapısal değişimlerden etkilenmeyecek, hazine desteğine ihtiyaç duymadan faaliyetlerini sürdürebilecek bir organizasyon haline dönüşmesi bir zorunluluk haline gelmiştir.

Kanun Taslağı ile Ne Amaçlanıyor?

MKE A.Ş.’nin kurulması hakkındaki Kanun Taslağı ile;

-     sermayesinin tamamı Hazineye,

-     yönetim, temsil, denetim hak ve yetkileri Millî Savunma Bakanlığına ait olan,

-     Kurum bünyesinde görev yapan hiçbir personelin işten çıkarılması kesinlikle söz konusu olmadan ve personelin tüm mali ve sosyal hakları korunarak,

-     özel hukuk hükümlerine tabi bir kamu şirketine dönüşüm amaçlanmaktadır.

Böylece Kurum, Millî Savunma Bakanlığı çatısı altında, hâlihazırda var olan konumu ve yetkinliği korunarak, KİT statüsünden daha esnek, özel sektör dinamizmi ile hareket eden, ürün çeşitliliği ve kalitesi yüksek, rekabet yetkinliğini haiz bir yapıya kavuşturulacaktır.

Sayıştay denetimi ve bağımsız denetim dâhil her türlü iç ve dış denetime tabi olacak, faaliyet alanı ile ilgili iş ve işlemlere yönelik olarak birtakım kamu mevzuatından muafiyete sahip olacaktır.

Sektörün gerekliliği olan iyileştirilmiş özlük hakları ile de stratejik ve nitelikli personel istihdamı imkânı sağlanacaktır.

MKE Kurumu Özelleşiyor Mu? Yeni Statüsü Ne Olacak?

Hayır; MKE Kurumu asla özelleşmiyor. Bilakis bu yasa ile MKE, mevcut durumda özelleşme baskısı altındaki KİT statüsünden, hak ve sorumlulukları özel kanunu ile güvence altına alınan bir kamu şirketine dönüşüyor.

Yeni durumda Makine ve Kimya Endüstrisi Anonim Şirketi; sermayesinin tamamı Hazine ve Maliye Bakanlığına, yönetim ve denetim yetkisi ise Millî Savunma Bakanlığına ait olan özel hukuk hükümlerine tabi bir kamu şirketi olarak tamamen devlet koruması ve gözetimi altında olacak ve böylece daha da güçlenerek faaliyetlerini sürdürmeye devam edecektir.

MKE Kurumunun Mevcut Sözleşmeleri, Hak ve Yükümlülüklerinin Durumu Ne Olacak?

MKE Kurumunun tüm taşınır ve taşınmazları, borçları, alacakları, ayni, fikri, sınaî mülkiyet hak ve yükümlülükleri ile devir tarihinde yürürlükte bulunan tüm sözleşmeleri kül olarak MKE A.Ş.’ye devredilecektir.

MKE Kurumunda Çalışan İşçilerin Durumu Ne Olacak?

4857 sayılı Kanuna tabi olarak işçi statüsünde çalışan tüm personele hiçbir ayrım yapılmadan sözleşme teklif edilecektir. Sözleşme imzalamayı kabul eden işçiler, toplu iş sözleşmesinde sahip oldukları tüm haklar ile MKE A.Ş.’de çalışmaya devam edecektir.

Bu personelden Millî Savunma Bakanlığı kadro ve kuruluşlarında yer alan kurumlarda çalışmak isteyenlere, her türlü özlük hakları korunarak Millî Savunma Bakanlığına bağlı kuruluşlarda uygun kadro ve pozisyonlarda çalışma imkânı sağlanacaktır.

İşçilerimizin emeklilik aylığı ve kıdem tazminatlarında herhangi bir kayıp söz konusu olmayacaktır. Bu süreç 6 ay içinde tamamlanacaktır.

MKE Kurumunda Çalışan Memur ve Sözleşmeli Personelin Durumu Ne Olacak?

399 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin (I) ve (II) sayılı cetvele tabi olarak görev yapan tüm personele (devlet memuru, sözleşmeli personel) hiçbir ayrım yapılmadan sözleşme teklif edilecektir. Sözleşme imzalamayı kabul edenler 4857 sayılı İş Kanununa tabi olarak istihdam edilecek; diğer kamu kurum ve kuruluşlarına geçmek isteyenler için ise her türlü özlük hakları korunarak diğer kamu kurum ve kuruluşlarına nakil imkânı tanınacaktır. Bu süreç 6 ay içinde tamamlanacaktır.

399 sayılı KHK’ya tabi personelden 2008 yılı öncesinde işe başlamış ve MKE A.Ş’de çalışmak üzere sözleşme imzalamış olanlar, işçi statüsüne geçirildikleri tarihten itibaren 90 gün içinde 5434 sayılı Emekli Sandığı Kanunu kapsamında ya da 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu kapsamında çalışmaya devam etmek üzere tercih yapacaktır. Bu şekilde personelin emeklilik hakları tercihe bırakılarak korunmuş olacaktır. 2008 sonrası işe başlamış personel ise 5510 sayılı Kanun kapsamında emeklilik hakkına sahip olacaktır.

MKE A.Ş.’de Çalışmaya Devam Edecek Personel İçin Sözleşmeler Süreli Mi Olacak?

MKE A.Ş.’de çalışmayı kabul eden tüm mevcut personel ile belirsiz süreli sözleşme imzalanacaktır.

Taşeron İşçilerin Durumu Ne Olacak?

MKE Kurumunda temizlik, güvenlik, tahmil/tahliye ve ulaştırma hizmetlerinde farklı firmalardan hizmet alımı yapılmaktadır. Bu firmalarla yapılmış olan sözleşmelerin kapsamı ve süreleri farklı olup MKE A.Ş. Kanununda, hizmet alımı yapılan firmalar bünyesindeki işçiler ile ilgili bir düzenleme yapma imkânı bulunmamaktadır.

MKE A.Ş. Hangi Yetki ve İstisna/Muafiyetlere Sahip Olacak?

MKE A.Ş. yüklendiği taahhütleri daha etkin şekilde yerine getirmek amacıyla Millî Savunma Bakanlığı envanterinde bulunan hammadde, malzeme, araç-gereç, cihaz, teçhizat, yedek parça, sistem, alt sistem ile bina, fabrika, imalathane, atölye ve benzeri taşınmazlar, arazi, platform, silah, mühimmat, ekipman, altyapı ve test merkezi ve benzerlerini belirli şartlarda kullanabilecektir.

Şirket, yurt içi ve yurt dışında şirket kurma, şirket satın alma, bu şirketlere iştirak etme, yurt içi ve yurt dışında şube/temsilcilik açma yetkisinin yanı sıra; hâlihazırda mevcut olan millî güvenlik ve ulusal kalkınma içeren yatırım projeleri için Cumhurbaşkanı Kararı ile kamulaştırma yapma yetkisine sahip olacaktır.

Yeni teknoloji savunma sistemlerinin üretilmesi amacıyla çalışacak Şirkete, özel statüde yerli ve yabancı personel alınabilecektir.

3284 sayılı Bazı Maden Hurdalarının Dışarı Çıkarılmasının Yasak Edilmesi ve Satın Alınması Hakkındaki Kanun uyarınca; üretim faaliyetlerinde hammadde olarak kullanmak ve değerlendirmek amacıyla Kurumun hâlihazırda sahip olduğu kamu kurum ve kuruluşlarından hurda malzemeyi alma ve değerlendirme yetkisi devam edecektir.

Kurumsal yapıdaki hantallıktan kurtulmak ve özel sektör dinamizmi ile hareket edebilmek adına 233 sayılı KİT’ler Hakkında KHK hükümlerinden muaf olunacaktır.

Savunma ve güvenlik için önem arz eden unsurları üretmek ve ürün kalitesinden ödün vermemek için elzem olan stratejik ve nitelikli personel istihdamının gerçekleştirilebilmek adına; Şirket uhdesinde özel hukuk hükümlerine göre çalıştırılacak personelin sayısı, unvanı,  ücret ve sair mali hakları, Hazine ve Maliye Bakanlığının görüşü alınarak Şirket yetkili organları tarafından belirlenecektir. Bu nedenle Şirket; 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu, 399 sayılı Kanun Hükmünde Kararname, Harcırah Kanunu ve Taşıt Kanunu gibi kamu mevzuatı hükümlerine tabi olmayacaktır.

Tarihsel bir geçmişe ve stratejik konuma sahip olan MKE’nin, sermayesinin tamamı Hazineye ait ve Millî Savunma Bakanlığı yönetiminde özel hukuk hükümlerine tabi bir anonim şirket olarak yapısal dönüşümü sağlanacak olup dönüşüm sonrasında kamusal niteliği korunacak, dolayısıyla 4046 sayılı Özelleştirme Uygulamaları Hakkında Kanun esaslarına konu olmayacaktır.

MKE’nin yapısal dönüşümü sonucunda anonim şirket statüsüne kavuşması, bir tüzelkişiliğin ilk defa kurulması olarak kabul edilemeyeceğinden Şirket hakkında 4054 sayılı Rekabetin Korunması Hakkında Kanunun “Rekabet Kurumunun gelirleri” hakkındaki 39 uncu maddesi uygulanmayacaktır.

4458 sayılı Gümrük Kanununun 167 nci maddesine MKE A.Ş. ibaresi ilave edilecek olup TSK ve güvenlik güçlerinin ihtiyaç duyduğu araç, gereç, silah, hammadde ve malzemeyi ithal ederek onların asli görevlerini yerine getirmesine destek olan Şirketin, madde kapsamında yer alan savunma ve güvenlik alanında faaliyet gösteren kuruluşlar gibi gümrük vergisinden muaf olması sağlanacaktır.

MKE A.Ş. Kamu Denetimi Kapsamı Dışına Mı Çıkıyor?

Hayır, aksine Sayıştay denetimi başta olmak üzere kamu denetimi devam edecek olup Şirket ayrıca Türk Ticaret Kanunu kapsamında bağımsız denetim kuruluşları tarafından da denetlenecektir.

Denetim mekanizmaları:

1) Sayıştay Başkanlığı
2) Milli Savunma Bakanlığı tarafından atanan denetçi/denetçiler
3) Bağımsız denetim kuruluşu
4) İç denetim birimi
5) Hazine ve Maliye Bakanlığı ilgili mevzuatından kaynaklanan denetimler