Ar-Ge 250 Araştırması'nda ASELSAN zirvede

Turkishtime, bu yıl sekizincisini gerçekleştirdiği Türkiye Ar-Ge Araştırması'nın sonuçları açılandı. Buna göre, araştırmada yer alan 500 firma 16 milyar 995 milyon TL Ar-Ge harcaması yaptı. 2020’de Türkiye ekonomisine dair grafikte düşüş yaşanmasına rağmen araştırmaya konu olan 500 firma, 2019 yılına nazaran Ar-Ge’de daha güçlü bir performans ortaya koydu.

Geçen yıl olduğu gibi bu yıl da Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’ndan onaylı Ar-Ge merkezine sahip firmaların Ar-Ge 250 araştırması kapsamında yaptıkları bildirimler ile Türkiye ihracat sıralamasındaki ilk 500 firma tarafından verilen bilgiler ve Borsa İstanbul şirketlerinin Kamuyu Aydınlatma Platformu’na (KAP) yaptıkları açıklamalardan hareket edilerek hazırlanan araştırmada, savunma sanayinin ağırlığı bir kez daha hissedildi.

Ar-Ge’deki toplam büyümenin lokomotifi olan savunma sanayii firmaları araştırmada ilk 50’ye giren firmaların yüzde 60,7’sini oluşturdu. Bu oran her ne kadar 2019 yılında yüzde 62,6 olsa da savunma sanayi liderliği elden bırakmadı. Yine ilk 50’ye bakıldığında savunma sanayini; yüzde 15,9 ile otomotiv endüstrisi, yüzde 6,4 ile beyaz eşya ve tüketim elektroniği takip etti.

Şirket bazında ise bu yıl liderlik koltuğuna savunma sanayinin önemli oyuncularından Aselsan geçti. Şirket, 2020 yılında 3 milyar 356 milyon TL Ar-Ge harcaması yaptı. 2019 araştırmanın lideri TUSAŞ ise, 2020 yılında listenin ikinci sırasına yerleşirken firma, söz konusu dönemde Ar-Ge’ye 2 milyar 649 milyon TL ayırdı.

2019 verilerinin aktarıldığı bir önceki araştırmada 355 milyon 167 bin TL ile sekizinci sırada yer alan Tofaş, beş basamak yükselerek üçüncülüğe yerleşti. 2020 yılında Ar-Ge’ye 575 milyon 82 bin TL ayıran firma, böylece bir önceki yıla göre yüzde 61,9 büyüdü.

Bir önceki araştırmanın üçüncü sırasında yer alan Roketsan, bu yıl listede dördüncü sırada yer aldı. 2019 yılında 525 milyon 252 bin TL olan Ar-Ge harcama tutarını 2020 yılında 488 milyon 816 bin TL olarak gerçekleştiren firmanın, bir önceki yıla göre Ar-Ge yatırımlarında yüzde 6,9’luk bir gerileme yaşandı.

2020 yılında 458 milyon 108 bin TL’lik Ar-Ge harcamasına imza atan TUSAŞ Motor Sanayii AŞ’nin (TEI) 2019 yılında Ar-Ge’ye ayırdığı bütçe; 313 milyon 618 bin TL’ydi. TEI TUSAŞ iki yıl arasında gösterdiği yüzde 46,1’lik artışla Ar-Ge sıralamasında sekizincilikten beşinci sıraya yükseldi. Listenin ilk 10’unda TEI TUSAŞ’ı sırasıyla; Turkcell Teknoloji (443 milyon 927 bin TL), Ford (441 milyon 975 bin TL), Havelsan (433 milyon 994 bin TL), Vestel (335 milyon 131 bin TL) ve Arçelik (318 milyon 211 bin) izledi.

Ar-Ge’deki toplam büyümenin lokomotifi, savunma sanayii

Geçen yıllar içinde Ar-Ge’deki payını büyük oranda artıran savunma sanayii, bu yıl da Ar-Ge’deki toplam büyümenin lokomotifi oldu. Ar-Ge ilk 50’deki firmaların sektör bazında toplam Ar-Ge yatırımlarının ilk 50 firma toplamına oranlarına bakıldığında; savunma sanayii yüzde 60,7'lik bir orana sahip oldu. İlk 50 firma yatırımı 2017-2020 arasında sırasıyla yüzde 50,8, yüzde 49,7, yüzde 58,2, yüzde 55,9 gibi çok yüksek bölümünü sadece Aselsan, TUSAŞ, Roketsan, TUSAŞ TEI ve Havelsan gibi beş gerçekleştirdi.

Bu noktada savunma sanayii, Ar-Ge yatırımlarının dolaylı yollardan teknolojinin ve inovasyon kültürünün gelişmesine önemli katkılar sundu. Savunma sanayinin ilk sırada yer aldığı ilk 50’deki sektör sıralamasında yüzde 15,9 ile otomotiv endüstrisi ve yüzde 6,4 ile beyaz eşya ve tüketim elektroniği firmaları yer aldı.

Otomotivde lider, Tofaş

Savunma sanayiinden sonra Ar-Ge'de ağırlığını hissettiren ikinci sektör otomotiv ve yan sanayi oldu. 2020 yılında gerçekleştirdiği 575 milyon 82 bin TL’lik Ar-Ge yatırımıyla genel sıralamada üçüncü sırada yer alan Tofaş, kendi sektöründe ise listenin en başında yer aldı. 2019 yılında 355 milyon 167 bin TL olan Ar-Ge bütçesini yüzde 61,9 artıran firmanın 2021 yılı için planladığı Ar-Ge rakamı 883 milyon TL.

Kadın istihdamında Deva önde

Uzmanlar 2020 rakamlarına bakıldığında Ar-Ge merkezlerinde çok daha yüksek oranlarda kadın mühendis istihdam edilebileceğine dikkat çekiyor. Deva Holding, yüzde 60,3 oranıyla Ar-Ge bölümünde en yüksek kadın çalışan oranına sahip firma olurken Logo Yazılım (yüzde 43,4) ve Turkcell Teknoloji de (yüzde 36,0) istihdamda kadın çalışan oranları iyi seviyelerde yer aldı. Bu noktada uzmanlar diğer firmaların da söz konusu alanda yapabileceği birçok sosyal girişim olanağı olduğunu ifade ediyor.

Pandemide ilaç sektörü Ar-Ge'de pik yaptı

İlk 50’deki sektör sıralamasında Ar-Ge yatırımlarından yüzde 2,9 pay alan ilaç sektörünün zirvedeki ismi 117 milyon 544 bin TL ile Deva Holding olurken onu sırasıyla; Turgut İlaç, Nobel İlaç, Abdi İbrahim, Sanofi ve World Medicine takip etti. İlk 50 firmanın ilaç sektöründeki yatırımları 2020 yılında 377,9 milyon TL’ye yükselirken bunda, en büyük yatırıma sahip Deva İlaç’ın Devar-Ge bünyesindeki çalışmalarıyla birlikte; Turgut İlaç, Nobel İlaç, Abdi İbrahim ve Sanofi’nin Ar-Ge yatırımları belirleyici oldu.

Dünyada en yüksek Ar-Ge yatırımlarının ciroya oranı en yüksek sektörün başında ilacın (yüzde 15’den fazla) geldiğini belirten uzmanlar, bu oranın biyoteknoloji ve biyofarmada yüzde 30’ların üzerine çıktının altını çiziyor.

İlk 250’de Ar-Ge ortalaması 64 milyon TL

Listedeki ilk 250 firmanın ortalama Ar-Ge harcaması yaklaşık 64 milyon liraya denk geliyor. Türkiye ekonomisi göz önünde bulundurulduğunda bu oran son derece düşük seviyede yer alıyor. “64 milyon lira Türkiye’deki tüm firmaların ortalaması değil en fazla Ar-Ge harcaması yapan 250 kurumun ortalaması. Bu açıdan değerlendirildiğinde rakamlar henüz tatmin edici seviyede değil” diyen uzmanlar, ayrıca 250 firmanın 16 milyar liraya yaklaşan Ar-Ge harcamasının yaklaşık 6 milyar lirasını ilk iki firma olan Aselsan ve TUSAŞ Havacılık ve Uzay Sanayi AŞ’nin gerçekleştirdiğine vurgu yapıyor.

Projede Aselsan, patentte Turkcell

Listenin ilk 100’ünde yer alan firmaların toplam proje sayısı 6 bin 384 iken listenin en başında yine Ar-Ge birincisi Aselsan yer aldı. 749 proje sayısıyla (2019 yılında bu sayı 620’ydi) listenin en başında yer alan Aselsan’ı Deva Holding (296), World Medicine (220), Abdi İbrahim (153), Dyo Boya (136), Roketsan (114), Hidromek (112), Polifarma (110), ve Argis (105) takip ederek bu kategoride ilk 10’da yer aldı.

Araştırmaya göre, ilk 250 firma arasında 2020 yılında patent almayan firma yok. Tüm firmaların tescilli en az iki patenti bulunuyor. Bunun güzel bir gelişme olduğunu ifade eden uzmanlar, diğer yandan patent sayısındaki 2,68 olan firma ortalamasının düşük olduğunun altını çiziyor. 2020 yılında sadece IBM 9 bin 435 patente imza atarken, Samsung 8 bin 539, LG 5 bin 112, Apple 2 bin 840, Amazon 2 bin 373, Panasonic bin 929 patent tescilledi.

2019 yılında Ar-Ge merkezinde alınan 142 patent sayısıyla bu kategoride listenin başında yer alan Turkcell, 2020 yılında da liderlik koltuğunu kaptırmadı. Firma 177 patent sayısıyla birinci sırada yer alırken onu 45 patent sayısı ile otomotiv devi Tofaş izledi. Tırsan’ın 34 patent sayısıyla üçünvü olarak yer aldığ listede; BSH 31, Türk Traktör 24, Bosh 23, Turaş Gaz 22, Anadolu Isuzu 21, Otokar 19, Netaş 19 patent sayısı ile listenin ilk sıralarına yerleşen isimler oldu.

2021 yılı için Ar-Ge planları yapıldı

2020 yılını güçlü bir performansla kapatan firmalar 2021 yılına dair Ar-Ge bütçelerini de planladı. Araştırmaya göre, bu yıl en fazla Ar-Ge- harcaması yapacağını öngören firma 2020'nin lideri Aselsan görünüyor. Firmanın 2021 yılına dair planan Ar-Ge harcama tutarı 3 milyar 860 milyon TL. Aselsan’ı 3 milyar 320 milyon TL ile TUSAŞ Türk Havacılık ve Uzay Sanayi AŞ takip ederken, TUSAŞ Motor Sanayii AŞ (TEI) 1 milyar 845 milyon TL ile listenin üçüncü sırasında yer alıyor. Listede TUSAŞ Motor Sanayii AŞ’yi (TEI) takip eden ve ilk 10’da yer alan firmalar ise; Tofaş (883 milyon TL), Roketsan (848 milyon 873 bin TL), Havelsan (766 milyon 86 bin TL), Otokar (338 milyon 523 bin TL), Siemens (300 milyon 468 bin TL), Logo Yazılım (288 milyon 900 bin TL), FNSS Savunma Sistemleri (263 milyon TL) olarak sıralandı.

Kaynak: Dunya Gazetesi